Tajemnice bałtyckich wraków. Podwodne skarby historii. Co skrywa Morze Bałtyckie?

Bałtyk, jedno z najmłodszych i najpłytszych mórz świata, kryje na swoim dnie prawdziwe skarby historii. Szacuje się, że w jego wodach spoczywa od 8 do 10 tysięcy wraków różnych jednostek pływających, od średniowiecznych statków handlowych po nowoczesne okręty wojenne. Każdy z nich opowiada unikalną historię – o ludzkiej odwadze, tragedii czy technologicznych innowacjach swoich czasów. Bałtyk, z racji swoich specyficznych warunków, jest unikalnym miejscem dla badaczy podwodnej archeologii.

historia lifestyle morski turystyka morska i rekreacja wiadomości

07 stycznia 2025   |   07:17   |   Źródło: Gazeta Morska   |   Opracował: Kamil Kusier   |   Drukuj

fot. Wikimedia Commons

Bałtyk: idealne miejsce na zachowanie historii

Bałtyk wyróżnia się na tle innych mórz kilkoma kluczowymi cechami, które sprawiają, że wraki są tu tak dobrze zachowane. Wody Bałtyku są zimne, mało zasolone i w głębszych warstwach ubogie w tlen. Niskie zasolenie ogranicza rozwój małża teredo navalis, potocznie zwanego świdrakiem okrętowcem, który niszczy drewniane elementy wraków w cieplejszych i bardziej zasolonych wodach. Brak tlenu w głębokich partiach dna hamuje natomiast procesy rozkładu biologicznego. To sprawia, że drewniane kadłuby sprzed setek lat mogą przetrwać niemal w nienaruszonym stanie.

Wraki jako archeologiczne kapsuły czasu

Wraki w Bałtyku pochodzą z różnych epok historycznych i reprezentują wiele typów jednostek. Jednym z najstarszych znanych wraków jest statek zbudowany w stylu hanzeatyckim, datowany na XIV wiek. Na dnie Bałtyku spoczywa też wiele okrętów wojennych z XVII wieku, kiedy to Bałtyk był areną zmagań między potęgami takimi jak Szwecja, Polska czy Rosja.

W 1564 roku zatonął tu szwedzki okręt „Mars”, znany również jako „Makalös”, który uważa się za jeden z największych okrętów wojennych swojego czasu.

Wyjątkowym przykładem dobrze zachowanego wraku jest okręt „Vasa”. Choć jego wydobycie nastąpiło w 1961 roku, jego historia wciąż fascynuje. „Vasa” zatonęła w 1628 roku podczas swojego dziewiczego rejsu, miał wziąć udział w wojnie z Polską. Dzięki zachowaniu w relatywnie płytkich wodach Bałtyku, drewniany okręt zachował się niemal w całości, a dziś można go podziwiać w muzeum w Sztokholmie.

Katastrofy morskie XX Wieku

W XX wieku Bałtyk stał się miejscem wielu katastrof morskich, głównie w wyniku dwóch wojen światowych. Największa z tych tragedii miała miejsce w styczniu 1945 roku, kiedy niemiecki statek pasażerski „Wilhelm Gustloff” zatonął po storpedowaniu przez radziecki okręt podwodny S-13. Na pokładzie znajdować mogło się według różnych szacunków nawet 10 tysięcy pasażerów, z czego przynajmniej 6600 osób zginęło.

Katastrofa ta jest uważana za największą tragedię morską w historii pod względem liczby ofiar. Część z ofiar została w tajemnicy pochowana w Łebie i Ustce.

Innym znanym wrakiem z czasów II wojny światowej jest niemiecki tankowiec „Franken”, który zatonął w wyniku ataku radzieckiego lotnictwa. Wrak ten budzi szczególne obawy ekologów, gdyż w jego zbiornikach nadal znajduje się znaczna ilość paliwa, które mogłoby wycieknąć, powodując katastrofę ekologiczną. Z opublikowanego w 2020 roku raportu Najwyższej Izby Kontroli wynika, że wrak "Franken" obok zatopionego w Zatoce Puckiej statku "Stuttgart" stwarza największe zagrożenie katastrofą ekologiczną na polskim wybrzeżu.

Wraki: dziedzictwo i zagrożenie

Wraki Bałtyku są nie tylko skarbnicą wiedzy historycznej, ale także potencjalnym zagrożeniem. Wiele z nich zawiera pozostałości paliwa, amunicję czy inne substancje niebezpieczne, które mogą zaszkodzić ekosystemowi. Problem ten dotyczy zwłaszcza wraków z czasów II wojny światowej, które korodują i z biegiem czasu mogą uwalniać toksyczne substancje do wód Bałtyku.

Dodatkowym wyzwaniem jest ochrona tych podwodnych zabytków przed nielegalnymi eksploracjami i rabunkiem. Wraki są często traktowane jak podwodne muzea, ale ich wartość archeologiczna i historyczna może zostać nieodwracalnie utracona w wyniku działalności nurków amatorów czy handlarzy antykami.

Podwodne muzea: nowoczesne spojrzenie na dziedzictwo

Zainteresowanie wrakami Bałtyku wciąż rośnie. W ostatnich latach podejmowane są liczne inicjatywy mające na celu ochronę tych podwodnych skarbów. Organizowane są badania archeologiczne, a niektóre wraki stały się atrakcjami turystycznymi dla nurków.

Przykładem jest projekt "Podwodne muzea Bałtyku", który zakłada utworzenie wirtualnych i fizycznych przestrzeni umożliwiających zwiedzanie wraków bez konieczności ich wydobywania. Wirtualna rzeczywistość pozwala odwiedzającym odkrywać podwodne skarby, chroniąc jednocześnie delikatny ekosystem morski.

Lista wybranych wraków Bałtyku:

1. "Franken" – niemiecki tankowiec z II wojny światowej, spoczywający na głębokości 48–70 m.
    
2. "Graf Zeppelin" – nieukończony niemiecki lotniskowiec z czasów II wojny światowej, leżący na głębokości 87 m.
    
3. "Wilhelm Gustloff" – statek pasażerski zatopiony w 1945 roku, wrak znajduje się na głębokości 45 m.
    
4. "Steuben" – niemiecki statek pasażerski zatopiony w 1945 roku, spoczywa na głębokości 72 m.
    
5. "Goya" – frachtowiec zatopiony w 1945 roku, wrak leży na głębokości 75 m.
    
6. "General Carleton" – brytyjski bark z XVIII wieku, spoczywający na głębokości 6–8 m.
    
7. "Solen" – szwedzki okręt wojenny z XVII wieku, leżący na głębokości 16 m.
    
8. ORP "Wicher" – polski niszczyciel zatopiony w 1939 roku, wrak znajduje się na głębokości 21 m.
    
9. "Abille" – francuski holownik z lat 30. XX wieku, spoczywający na głębokości 36–47 m.
    
10. "Christa" – duński statek handlowy z 1939 roku, leżący na głębokości 13–16 m.
     
11. "Boelcke" – niemiecki statek z II wojny światowej, wrak znajduje się na głębokości 60–75 m.
     
12. "Bryza" – polski kuter rybacki, spoczywający na głębokości 10–21 m.
     
13. "Groźny" – radziecki kuter torpedowy z II wojny światowej, leżący na głębokości 18,5 m.
     
14. "Mount Vernon" – statek handlowy z początku XX wieku, wrak znajduje się na głębokości 28 m.
     
15. "Svanhild" – norweski statek handlowy zatopiony w 1943 roku, spoczywający na głębokości 20–25 m.
     
16. "West Star" – statek handlowy zatopiony w 1990 roku, leżący na głębokości 18–20 m.
     
17. "Fu Shan Hai" – chiński masowiec zatopiony w 2003 roku, wrak znajduje się na głębokości 30–69 m.
     
18. ORP "Kujawiak" – polski trałowiec z lat 50. XX wieku, spoczywający na głębokości 33 m.
     
19. "Delfin" – statek rybacki zatopiony w 1998 roku, leżący na głębokości 13–20 m.
     
20. "Arngast" – niemiecki holownik z początku XX wieku, wrak znajduje się na głębokości 21–22 m.

Wraki Bałtyku to nie tylko niemi świadkowie historii, ale także przypomnienie o ludzkich marzeniach, tragediach i dążeniu do eksploracji nieznanego. Ochrona tych podwodnych zabytków jest naszym wspólnym zadaniem – dla przyszłych pokoleń i dla zachowania unikalnego dziedzictwa kulturowego, które spoczywa pod wodami Bałtyku.

Śledźcie nas na portalu X, aby być na bieżąco z najważniejszymi wiadomościami | gazetamorska.pl! 

wraki bałtyku morze bałtyckie bałtyk katastrofy morskie muzeum vasa w sztokholmie

komentarze

---

wpisz treść

SKOMENTUJ

nick

Dodaj pierwszy komentarz